یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.
امرالله صالح د ۱۹۷۲ کال د اکتوبر په ۱۵مه د پنجشېر په دره کې زېږېدلی؛ هغه د غلام نبي زوی دی او د پنجشېر د یوې تاجک مېشتې کورنۍ پورې تړاو لري.
د شوروي اتحاد د یرغل پر مهال؛ صالح په ځواني کې د احمدشاه مسعود تر مشرۍ لاندې د شر و فساد ډلې سره یو ځای شو؛ هغه وروسته د احمدشاه مسعود د استخباراتي څانګې مهم غړی وګرځېد.د ۲۰۰۱ کال څخه وروسته هغه د ملي امنیت په ادارو کې د کار کولو لاره خپله کړه؛ په ۲۰۰۴ کال کې د افغانستان د ملي امنیت ریاست (NDS) مشر شو.
امرالله صالح د افغانستان په سیاست کې یوه له خورا متنازعه څهرو څخه دی؛ هغه د نړيوالو جاسوسي سازمانونو لپاره جاسوسي کړې؛ په افغانستان کې يې د قومي شخړو او تعصب د پياوړي کولو لپاره کار کړی، او په هېواد کې يې په پرله پسې ډول د ظلم او وحشت لاسونه اوږده کړي وه؛ د صالح دا رول په تېرو څو لسیزو کې د افغانستان د ملي ګټو او ټولنیز يووالي لپاره سخت زيان اړولی دی.
١. امرالله صالح او نړيوال جاسوسي سازمانونه:
امرالله صالح له نړیوالو استخباراتي ادارو؛ په ځانګړي ډول د امریکا له CIA(مرکزي استخباراتي اداره)، بریتانیا له MI6، او پاکستان له ISI سره اړیکې لرلې او د دې ادارو لپاره یې په افغانستان کې په سیاسي او نظامي معلوماتو راټولولو کې مهم رول لوبولی دی.
د صالح د CIA سره اړیکې له ۲۰۰۱ کال وروسته پیل شوې؛ هغه د ا.ا د تېر تحريک له سقوط وروسته د CIA په مالي او نظامي ملاتړ د افغانستان د ملي امنيت د ادارې مشر شو.
٢. د CIA سره د امرالله صالح اړيکې:
په ۲۰۰۱ کال کې، کله چې د ا.ا تير تحريک د امریکا په بریدونو کې ړنګ شو، امرالله صالح د CIA او امریکایي پوځي ځواکونو په مرسته د ملي امنيت مشر وټاکل شو؛ د هغه د استخباراتي اړیکو په اړه معتبر اسناد او ثبوتونه په بېلابېلو کتابونو او راپورونو کې خپاره شوي دي.
د “The Afghanistan Papers” په کتاب کې هم د CIA او امرالله صالح تر منځ د نږدې اړیکو یادونه شوې ده؛ چیرې چې صالح د امریکایي استخباراتو لپاره د سیمې مهم معلومات برابروي او د افغانانو پر ضد يې په لویو عملیاتو کې مرسته کړې؛ د هغه دفتر د CIA د مستقیم ملاتړ لاندې و، او په دې توګه صالح د نړیوالو استخباراتي سازمانونو د اهدافو د پلي کولو مهم مهره وه.
٣. د MI6 او ISI سره د امرالله صالح اړیکې:
د امرالله صالح اړیکې یوازې له CIA سره محدودې نه وې؛ هغه له بریتانیې MI6 او پاکستان ISI سره هم ژورې اړیکې لرلې؛ د “The Shadow Commander” کتاب کې د صالح او MI6 تر منځ په ځانګړې توګه د شمالي افغانستان په اړه د معلوماتو راټولولو د همکارۍ ذکر شوی؛ صالح له ISI سره د خپلو اړیکو له لارې په سیمه کې د ملي ګټو پر ضد کار کاوه او په ډېرو مواردو کې يې د افغانستان ملي ګټې په خطر کې اچولې.
د امرالله صالح د ISI سره اړیکې په څو مواردو کې تایید شوي دي؛ د ځینو معتبرو مطبوعاتي راپورونو او سیاسي شنونکو په وینا، صالح د پاکستان استخباراتو لپاره کار کاوه او په پټه د افغانستان د امنیتي او جغرافيايي پلانونو په اړه معلومات ورکول.
په دې اړه یو له جدي مواردو څخه د ۲۰۱۰ کال پېښه وه؛ کله چې د ملي امنیت ځینو افسرانو په مستقیم ډول د صالح په اړه راپور ورکړ؛ چې هغه د افغان ملي ګټو پر ضد د ISI سره په اړیکه کې وو.
په ۲۰۱۵ کال کې د ملي شوری ځينو غړو امرالله صالح په دې تورن کړ چې هغه د افغانستان شمال کې د پاکستان د ګټو په پياوړي کولو کې رول درلود؛ د دې تورونو له مخې صالح د ISI په غوښتنه د افغان ځواکونو نظامي تحرکات او د طالبانو پټنځایونه په مشخص ډول افشا کول؛ ترڅو پاکستان وکولی شي له دې معلوماتو څخه په خپلو استخباراتي عملیاتو کې استفاده وکړي؛ دا تورونه د صالح لپاره جدي ګڼل شول؛ خو هغه په دې اړه هېڅ قناعت بښونکي ځواب نه وو ورکړی.
٤. امرالله صالح او ولس کې قومي شخړې جوړول:
امرالله صالح د افغانستان د وېش خوبونه ليدل، نوموړي د افغانستان جغرافيه نه منله او نه يې هم افغانيت مانه؛ په دې ډول سره يې په افغان ولس کې تعصب او د قومونو منځ کې تفرقې ته زيات کار وکړ.
امرالله صالح د قومي شخړو او تعصب په خپرولو کې یو مخکښ رول لوبولی؛ هغه په ځانګړې توګه پښتانه د ترهګرۍ او سختدریځۍ سره تړل او د دې قوم پر ضد یې یو منظم کمپاین پیل کړ؛ د صالح د ملي امنیت ریاست په دوران کې، پښتانه خلک په پراخه کچه د شک او نیوکې لاندې وو؛ په ډېرو مواردو کې بې ګناه پښتانه نیول او شکنجه کېدل.
په ۲۰۰۹ کال کې، د صالح تر مشرۍ لاندې ملي امنیت ادارې د کندهار په سیمه کې لسګونه پښتانه نیولي وو؛ چې وروسته د شکنجې او مرګ ګواښونو سره مخ شول؛ د دې پېښې وروسته راپورونه ښيي چې د صالح دفتر د نیول شویو کسانو په اړه هیڅ ډول قانوني تعقیب نه درلود او اکثر کسان په غیر قانوني ډول نیول شوي وود دې نیونو ډېری قربانیان ؛ پښتانه قومي مشران او سپین ږیري وه کوم چې صالح په ښکاره ډول د قومي تعصب له مخې په نښه کړي وو.
امرالله صالح د ملي امنيت د مشر په توګه په پرله پسې ډول په هېواد کې د ظلمونو او وحشتونو مشري کړې ده؛ د صالح تر مشرۍ لاندې، ملي امنیت په بېلابېلو سیمو کې د نیونو، شکنجې، او وژنو په پېښو کې ښکېله وه. صالح په ډېر بې رحمۍ سره د افغانانو په ځپلو کې مخکښ وو.
صالح تل د پښتنو قوم پر وړاندې یو ډول ځانګړی تعصب درلود؛ هغه د ملي امنیت ادارې په مرسته په ځانګړې توګه پښتانه نیول، شکنجه کول، او ځورول؛ د صالح اداره اکثره پښتانه د ا.ا سره په تړاو نیول او بې ګناه خلک به یې د کلونو لپاره زندانونو ته اچول.
امرالله صالح د ملي وحدت حکومت په مهال د پښتنو او تاجیکانو تر منځ د قومي نفاق رامنځته کولو لپاره مختلفې هڅې وکړې؛ هغه له خپلو ائتلافي ملګرو سره په ګډه داسې هڅې وکړې چې په شمالي ولایتونو کې د قومونو ترمنځ بې باوري او نفاق خپور کړي؛ د هغه هڅې د دې لپاره وې چې د خپلو سیاسي ګټو لپاره له قومي اختلافاتو څخه استفاده وکړي.
دا ډول اقدامات په مستقیم ډول د افغانستان د ملي یووالي پر ضد ګڼل کېږي؛ ځکه چې هغه هڅه کوله چې په شمالي سیمو کې د پښتنو د ویشلو او د تاجیکانو د لوړتیا غوښتنو په ترویج سره قومونه خپلو کې وجنګوي.
تازه امرالله صالح پر هزاره ورونو د ا.ا مخالف د وسلې پورته کولو ږغ کړی وو خو د هزاره ورونو له طرفه ورته د منفي ځواب سره و ويل شول؛ چې د هزاره وو نسل وژنه خو د افشارو له قتل عام څخه راشروع شوې او اوس يې هم هغوی وژني، مطلب يې دا وو چې همدا تاسو د شر و فساد ډلې (احمد شاه مسعود) له طرفه د هزاره وو نسل وژنه راشروع شوې وه.
هزاره ورونو و ويل چې موږ هيڅکله د ا.ا مقابل وسله نه پورته کوو، بلکې د ا.ا سره ښې اړيکې لرو او په دغه نظام خوشحاله يو؛ زياتوي چې موږ نه غواړو افغانستان بياځلي کورنۍ جګړې ته لاړ شي او بيا ځلي ستاسو(شر و فساد ډلې) له خوا قتل عام شو.
د امرالله صالح د هزاره ورونو په هکله دغه څرګندونې هم د قومونو منځ کې د تفرقې اچولو په موخه وې؛ تر څو بياځلي د شر و فساد ډلې فعاليت، د ولس په سر سودا او پرديو جاسوسي سازمانونو ته افغانستان کې د لاسوهنې ذمينه مساعده کړي.
په ۲۰۰۹ کال کې د کابل په ښار کې د یو شمېر سیاسي فعالانو او مدني مشرانو نیول او شکنجه د صالح په مستقیم امر ترسره شوه؛ د “Human Rights Watch” راپورونه ښيي چې په دې نیونو کې یو شمېر کسان د قومي او سیاسي تعصب له مخې ونیول شول او د هغوی ځورونه یې په وحشيانه ډول ترسره شوه؛ دا پېښه د افغانستان په سیاسي فضا کې د صالح د ظلمونو او سرکوب څرګنده بېلګه وه.
د ملي امنیت په اداره کې د صالح پر مهال د وژنو او نیونو د پېښو زیاتوالی ډېرې نیوکې را و پارولې؛ د “Amnesty International” راپورونه ښيي چې د صالح په وخت کې د مخالفینو نیول او له هغوی څخه د اعترافونو اخیستل د ملي امنیت په مهمه کړنلاره بدله شوې وه؛ په دې دوره کې، د ځینو راپورونو له مخې لسګونه سیاسي مخالفین، مدني فعالان، پښتانه او افغانان په مرموز ډول ورک او یا وژل شوي دي.
امرالله صالح د افغانستان په تاریخ کې یو له هغو شخصیتونو څخه دی چې د هېواد ملي ګټو ته یې د نړیوالو جاسوسي شبکو په مرسته لوی زیانونه ورسول؛ هغه د CIA ، MI6، او ISI سره پټې اړیکې لرلې او د دې ادارو لپاره یې په افغانستان کې جاسوسي وکړه؛ د صالح تر مشرۍ لاندې د ملي امنیت اداره د خلکو د ځورولو، نیولو، او شکنجې یوه مهمه وسیله وګرځېده چې په دې ډول صالح د افغان ملت پر وړاندې لوی جنایتونه ترسره کړل؛ د هغه سیاستونه په پرله پسې ډول د قومي شخړو او نفاق د پياوړتیا او په هېواد کې د یووالي د کمزورتیا سبب شول.
امرالله صالح د اوږدې مودې راهیسې د اسلام او اسلامي ارزښتونو سره دښمني کوي؛ هغه د اسلامي نظام د تطبیق پر وړاندې تل خنډونه جوړ کړي دي او اوس هم هڅه کوي چې د ا.ا په وړاندې دسیسې او بغاوت ته دوام ورکړي.
صالح نه غواړي چې افغانستان یو اسلامي او پرمختللی هېواد وي؛دوی(امرالله صالح او د شر و فساد ډله يې) د بهرنیو جاسوسي سازمانونو په مرسته هڅه کوي چې د اسلام دښمنه کړنې بیا په افغانستان کې ترسره شي.په مقابل کې، طالبان د اسلام، وطن، او ولس سره د دوستۍ او ژمنتیا څرګندونه کوي.
د هغوی هڅې د اسلامي اصولو په رڼا کې د سولې او یووالي د رامنځته کولو لپاره دي؛ طالبان هڅه کوي چې په هېواد کې اسلامي نظام پیاوړی او د افغانانو د ژوند په ټولو برخو کې اصلاحات راولي؛ د هغوی پر واکمنۍ له راتګ راهیسې، افغانستان کې سوله او ثبات راغلی دی، او د دې پر بنسټ د هېواد پرمختګ ته لار هواره شوې او د پرمختګ کارونه ښه په جوش کې روان دي.
امرالله صالح د لنډغري او قومي تفرقې له لارې غواړي چې د افغانانو ترمنځ شخړې بیا پیل او د هېواد بربادي ته لار هواره کړي؛ په داسې حال کې چې طالبان د اسلام په چوکاټ کې د یووالي او پرمختګ لپاره کار کوي.
پای
ماخذونه:
۱- د “Human Rights Watch” د ۲۰۰۹ او ۲۰۱۰ کلونو راپورونه د سیاسي نیونو او شکنجو په اړه.
۲-د “Amnesty International” راپورونه د ملي امنیت پر مهال د صالح د ظلمونو او وژنو په اړه.
۳- د ځینو افغان سیاسي شنونکو مقالې چې د امرالله صالح د فعالیتونو په اړه په شخصي ویب پاڼو کې خپرې شوې.
۴-ويکيپيډيا