د ګوریلايي او کورنۍ جګړو د قوماندان احمد شاه مسعود له وژل کېدو وروسته، کله چې امریکا او متحدینو یې افغانستان اشغال کړ، امرالله صالح د ټلوالې، په ځانګړې توګه د مسعود د څنګ له ملګرو حسابېده، د جمهوریت له حاکمیت سره یې لومړنی مسؤلیت د کرزي په واکمنۍ کې د ملي امنیت ریاست و، له دغه ریاست واخله، بیا د اشرف غني تر مرستیالۍ پورې مسؤلیتونه ورکول شوه؛ د شل کلن جمهوریت پر مهال یې ګڼ شمېر لومړۍ درجه مسؤلیتونه اداء کړل، خو په خپلو مأموریتونو کې له سختې ناکامۍ سره مخ و.
د جمهوریت د حاکمیت پر مهال د ټلوالې ګټې ګډي وې، امرالله صالح چې د دغه ټلوالې غړیتوب یې درلود، پر جمهوریت، په ځانګړې توګه اشرف غني باندې د نفوذ ساتنې لپاره استفاده کېده؛ امرالله صالح پر اشرف غني یو تپل شوې څهره وه، له دې وړاندې یې تر منځ مخالفت تر دې کچې و، چې غني یې فاشیست باله، خو د لومړي مرستیال په توګه تر ټاکل کېدو وروسته یې له موقف په استفاده د ټلوالې ګټي تأمینولې او کله – کله یې اشرف غني ته هم لابي کول.
امرالله صالح تنها استفاده کېدونکی روباټ و، نه یې نفوذ درلود، نه په ټولنه کې اغېزمن ثابت شوی و او نه یې هم سیاسي ثبات درلود، بلکې اغېزمنتیا یې د مسؤلیتونو پر مهال په کامله توګه له منځه تللې وه؛ ځینې ادعاوي شتون لري چې تنها د هغه د استخباراتي ذهن په پلمه موقفونه ورکول کېده، خو نوموړي د امنیتي وضعیت د ښه کولو په برخه کې یې هیڅ ډول اغېزمن فعالیت نه درلود، د ارګ د شپږ نیمو بجو په غونډو کې چې د امنیتي مسایلو او د نا امنۍ پر ضد مبارزې په اړه ترسره کېدې، د نتیجې له نشت برسېره طنز ګرځېدلي وې.
د ۲۰۲۱م کال په اګست میاشت کې، د طالبانو لخوا د کابل له نیولو سره هم مهاله احمد مسعود او امرالله صالح له میلیونونه ډالرو سره پنجشېر ته لاړل او د طالبانو په ضد یې مقاومت اعلان کړ؛ بیا ځل د پخوانیو سیاسیونو هیلې ورته پیدا شوې، امرالله صالح یې مهم شخصیت وباله او انلاین ملاتړ یې ترې کاوه، خو لږ وخت لا نه و تېر شوی، چې له پنجشېر څخه یې تاجکستان ته تېښته وکړه، بغاوتګر یې د طالبانو د ټوپک شپېلۍ ته پرېښودل او خپله یې انلاین مبارزې ته دوام ورکړ.
اوس چې ټلواله هم ټوټې – ټوټې شوې ده، هر یو پخوانی غړی یې ځانته ائتلاف، ډله او داعیه لري، په هیڅ صورت کې له دې دومره ناکامیو برسېره پر نوموړي باور نه کوي او نه یې د بیا ځلې مخته کېدو ملاتړي دي. بلکې برعکس د نوموړي د مخنیوي لپاره هڅې کوي او د سختو غبرګونونو تر څنګ یې تمسخر کوي هم.
امریکا ته د یو امریکايي سناتور لخوا د نوموړي وبلل کېدو په ټولنیزو رسنیو کې د پخوانیو سیاسیونو او ټولنیزو رسنیو د فعالانو تر منځ دوهم ځل ناندرۍ راولاړې کړې دي؛ دوی امرالله صالح یو بې اغېزې، منفور، ناکام او کاذب شخصیت ګڼي، دوی همدا راز نوموړی د یوې ډلې د استازي په توګه لا هم نه مني، خو امرالله صالح د ولسمشرۍ په خیالي لقب ځان د افغانستان استازی معرفي کوي.
په دې وروستیو کې نورو ډلو – ټپلو ته منسوبو رسنیزو فعالانو نوموړي ته توصیه کړې، چې له سیاسي فعالیتونو تېر شي او په خپل کور کې بې طرفه او ارام ژوند ته دوام ورکړي؛ ځکه دوی امرالله صالح د جمهوریت په ناکامۍ او پرځېدو کې هم دخیل شخص ګڼي او د ملامتۍ پړه پرې اچوي.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.