تبصره کوونکی: تمیم حمیدي
خبر:
د روسیې ټاس خبري اژانس ويلي چې روانې اکتوبر میاشتې په ۴مه د روسیې په پلازمېنه کې د مسکو فارمټ ناسته ترسره شوه، چې اصلي تمرکز یې په سیاسي، اقتصادي، له ترهګرۍ او نشه يي توکو سره د مبارزې په برخو کې د کابل او سیمې د حکومتونو ترمنځ د عملي تعامل پر زیاتوالي راڅرخېده.
د ټاس خبري اژانس په خبره، په دې ناسته کې د افغانستان لپاره د روسیې د ځانګړي استازي تر څنګ، د پاکستان، ایران، هند، چین، اوزبیکستان، ترکمنستان، قزاقستان او قرغیزستان استازو او دغه راز د افغانستان د بهرنیو چارو وزیر ګډون درلود چې پکې په مهمو مواردو بحثونه وشول.
تبصره:
د مسکو فارمټ ناستې نوښت چې په ۲۰۱۷ کال کې د روسیې له خوا پیل شوی، سږ کال له څو اړخونو د افغانستان لپاره ګټوره او د پام وړ و.
لومړی خو دا چې په دې ناسته کې د روسیې په بلنه رسمي بلنه د افغانستان لوړ رتبه پلاوي یعنې د بهرنیو چارو وزیر ګډون کړی و؛ دویم دا چې په دې نوښت کې ټولو ګډونوالو په یوه غږ له افغانستان سره پر هر اړخیز تعامل ټینګار وکړ، هغه کار چې امریکا او غربي هېوادونه یې د مخنیوي لپاره دا درې کاله هڅه کوي او پر نورو هېوادونو فشار راوړي ترڅو له افغانستان سره تعامل ته زړه ښه نه کړي، خو په دې ناسته کې دا ثابته شوه، چې د افغانستان ګاونډي او د سیمې هېوادونو له دغو فشارونو سره سره، له افغانستان سره تعامل ته رادانګي.
د دې ناستې د بحث دوهمه مسئله د نشه يي توکو مسئله وه، چې له نېکه مرغه د سیمې او نړۍ ټول هېوادونه اوس دا حقیقت په پرانیستو سترګو ویني چې په افغانستان کې د اوسني حکومت له پیل راهیسې د نشهيي توکو کښت، کاروبار او له افغانستانه قاچاق بند شوی، چې دا هم د سیمې د هېوادونو او هم د افغانستان لپاره ښه خبر و او د مسکو فارمټ په ناسته کې له دې اقدامه ستاینه وشوه.
درېیمه او مهمه مسئله هم د داعش ډلې د فعالیتونو مسئله وه، چې له اوږدې مودې راهیسې ترې د سیمې هېوادونه اندېښمن وو، خو له افغانستان د امریکايي اشغال په ټولېدو سره د دوی د دې فتنه ګرې پروژې ټغر هم ټول شو؛ د افغانستان پلاوي په زغرده په یاده ناسته کې وویل چې په افغانستان کې د داعش ډلې فعالیتونه صفر شوي او دا ډله اوس د امریکايي، غربي او د سیمې د یو شمېر هېوادونو د استخباراتي کړیو په همکاریو له افغانستانه بهر ځای پر ځای شوې، ځکه په افغانستان کې له دې ډلې سره د خلکو او اوسني حکومت سرسختې مبارزې او مخالفت دوی ته دلته د پاتې کېدو فرصت ور نه کړ.
دا مسئله اوس روسیې، چین، ایران او د منځنۍ اسیا هېوادونو په ښه توګه درک کړې چې له افغانستان څخه ورته د داعش په نامه کوم ګواښ نشته او دا ګواښ د افغانستان له پولو وتلی او افغانستان یې په خپله قرباني دی؛ له نېکه مرغه چې په دې برخه کې د افغانستان د اوسني حکومت د ښکاره پالیسۍ او له داعش سره سختې مبارزې له برکته دا مسئله ډېره روښانه شوې ده.
په دې ناسته کې بله مهمه پرېکړه دا وشوه، چې ډېر ژر به روسیه طالبان د ممنوعه ډلو له لېسته وباسي چې دا چاره نور هېوادونه هم هڅوي چې ورته کار وکړي او له افغانستان سره تعامل ته لا رانږدې شي.
وروستۍ او مهمه خبره دا ده چې د افغانستان د اوسني حکومت د اقتصاد محوره پالیسۍ له برکته، ګاونډي، سیمه ییز او ان لېرې هېوادونه افغانستان ته اوس د یوه تهدید او ګواښ په سترګه نه، بلکې د یوه فرصت په سترګه ګوري، دوی په افغانستان کې اوسنی امنیت او ارامي یو فرصت بولي او غواړي له دې فرصت او د افغانستان له ستراتېژیک موقعیت څخه په ګټې اخیستنې سره دلته پانګونه وکړي، د ټاپي په څېر د سیمې د هېوادونو د نښلېدو لپاره سترې اقتصادي پروژې پیل کړي، سیمه ییز اتصال رامنځته کړي، په افغانستان کې د کانونو او بیارغونې په برخو کې پانګونه وکړي، د افغانستان د مېوو او نورو محصولاتو د صادرولو لپاره مټې رابډ وهي.
داسې ښکاري چې دوی ته اوس د لوېدیځو رسنیو، هېوادونو او بنسټونو هغه تبلیغات او پروپاګند ښکاره شوي چې د افغانستان د وضعیت په اړه یې نړۍ او دوی ته ناسم تصویر ښوده، له همدې کبله اوس د دوی د غربي نړۍ او امریکا فشارونو ته غاړه نه ږدي او ورځ تر بلې د تعامل لور ته رادرومي.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.