په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت یا یوناما په دې وروستیو کې له افغانستان سره د نړیوالې ټولنې د تعامل د پراختیا او د ځینو ابهاماتو او معضلو د حل په موخه «د افغانستان لپاره د یوناما جامع تګلاره» تر نوم لاندې یوه طرحه وړاندې کړې ده.
که څه هم په دې طرحه کې ډېرې نیمګړتیاوې شته، ډېر څه یې د افغانستان د ستونزو د دایمي حل او له نړیوالې ټولنې سره د تعامل لپاره پوره ځواب ویونکي نه دي، خو بیا هم له دې طرحې ښکاري چې دا اداره د پخوا په پرتله اوس اوس، په افغانستان کې شته واقعیتونو ته ورو ورو غاړه ږدي او دوی اوس پر دې باوري دي چې په افغانستان کې د عیني واقعیتونو له منلو پرته یې هره هڅه بې ګټې او بې پایلې ده.
دې طرحې په بهر کې مېشتې ډلې ټپلې، پخواني قوماندانان او د ملېشو ټوپکسالاران سخت وارخطا کړي، ځکه په دې طرحه کې دوی ته هېڅ رول نه دی ورکړل شوی او د دوی کاذب شعارونه، منډې ترړې او وارخطایئ پکې له پامه غورځول شوي دي.
په دې ډلو ټپلو کې یوه یې هم د ازادۍ په نوم جبهه ده، چې ادعا لري په افغانستان کې د زور او جګړې له لارې واک ترلاسه کول غواړي. دا جبهه یا ډله چې یوازې د ګوتو په شمېر څو مشران او پلویان لري، ټول په بهرنیو هېوادونو کې مېشت دي او له هغه ځایه په ټولنیزو رسنیو کې ستر شعارونه بدرګه کوي او ځانونه د افغانستان راتلونکي واکمنان بولي.
د دې ډلې په چوکاټ کې هم ټول، د پرځېدلي جمهوریت د وخت ماشیني جنرالان او مفسد چارواکي دي چې هغه مهال یې د جګړې ډګر پرېښود او له افغانستانه یې پښې سپکې کړې. دوی د جګړې پر مهال هم په ډېرو ولایتونو کې ولسي وګړو ته پراخه مرګ ژوبله اړولې او اداري او اخلاقي فسادونو پراخې او ګڼې دوسیې هم لري. په هر صورت، که تر هغو یې راتېر شو، دې ډلې اوس تازه د یوناما دا طرحه سخته نقد کړې او د یوناما او په ټوله کې د ملګرو ملتونو شتون یې ننګولی دی.
دوی په همدې تړاو اوږده لیکنه خپره کړې، ځانونه یې پکې د افغانستان د خلکو اصلي استازي معرفي کړي، د ډیموکراسۍ، انتخاباتو، ټولګډونه حکومت، عدالت، ملي یووالي، مبارزې، د بدیل ځواک، د قدرت د وېش او شفافیت په څېر یې ډېر نور ستر شعارونه زمزمه کړي او یوناما یې ننګولې چې ولې یې د دوی په اصطلاح د دوی مهم رول په دې طرحه کې له پامه غورځولی دی.
لومړی خو که د دې جبهې جوړښت ته وکتل شي، رهبري یې ټوله له هغو کسانو ډکه ده چې د پرځېدلي جمهوریت په وخت کې هم چارواکي وو، امریکايي او نړیوال ملاتړ ورسره و، لسګونه او ان سلګونه زره امنیتي کسان یې لرل، ادارې یې لرلې، ډالر یې لرل، واک یې درلود او زور یې درلود.
دوی هغه وخت له دې ټولو امکاناتو سره سره، دا پورته ټول مسائل مسخره کړل، ډیموکراسي یې مسخره کړه، انتخابات یې مسخره کړل، حکومتولي یې مسخره کړه، عدالت یې مسخره کړ، افغانستان یې د تجزیې په پوله درلولی و، له ځانونو او کورونو یې د سختې وېرې له کبله لسګونه او سلګونه امنیتي کسان او سیمنټي دېوالوه را تاو کړي وو، اداري او اخلاقي فساد پکې اوج ته رسېدلی و او په ټوله کې یې ټول هغه کاذب شعارونه مسخره کړل چې اوس یې بیا تکراري چیغې وهي.
له دوی باید وپوښتل شي چې هغه مهال یې ولې دغه ارزښتونه او شعارونه نه عملي کول؟ ایا ولس د دوی ظلمونه، خیانتونه او جنایتونه هېر کړي؟ ایا دوی په افغانستان کې له چا پوښتلي چې بیا د هغو مسخره ارزښتونو لپاره ورسره درېږي؟ ایا دوی ته بیا څوک اجازه ورکوي چې بیا خپلې هغه نشې او تماشې راژوندۍ کړي؟ نه، ابداً نه!
د دوی دا ټولې چیغې د دوی د بې وسۍ چیغې دي، دوی لا له مخکې د افغانستان خلکو رټلي دي، اوس دا دي یوناما او بل هر نړیوال ادرس هم ورټل. یوناما او نړیوال اوس تر بل هر وخت د افغانستان وضعیت، د افغانستان د خلکو غوښتنې او اړتیاوې ښې پېژني، یوناما او بل هر نړیوال ادرس اوس د افغانستان ريښتیني واکمنان او څښتنان ښه پېژني، نو ځکه یې دوی ته د یوه توت حیثیت هم ور نه کړ او دوی به د تل لپاره د افغانستان له سیاسي او بل هر ډګره ورک کېږي او نومونه او تورې کارنامې به یې تاریخ ته پاتې کېږي.
که څه هم د یوناما دا طرحه لا هم ډېرې نیمګړتیاوې لري، خو که دوی د افغانستان شته واقعیتونو، د افغانستان ولس، د افغانستان نظام او جوړښت ته مراجعه وکړي، دا نیمګړتیاوې نورې هم راکمېدای شي او د یوه بشپړ تعامل لپاره لاره هوارېدای شي.
یوناما او بل هر نړیوال ادرس باید د ازادۍ جبهې په څېر هر دا ډول جعلي ادرس ته له ورتګ او ان ورسره له مشورې ډډه وکړي، د دوی دغو کاذبو شعارونو او دروغجنو تبلیغاتو ته پام ونه کړي او د افغانستان خلکو، د دوی ريښتيني ادرس، د دوی نظام او د دوی غوښتنو ته مراجعه وکړي، دا د نړیوالې ټولنې او افغانستان ترمنځ د تعامل یوازینی او باوري ادرس دی.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.