دريمه برخه
ليکوال: اېمل پښتون
تاجکستان د کولاب هوايي ډګر له لارې د افغانستان د ملي شتمنیو غلا د ملي خاینانو په لاس کوله.
آیا پوهېږئ تاجکستان د احمدشاه مسعود، احمد مسعود او د هغه د لارویانو په لاس زموږ ګران هېواد افغانستان ته څومره زیان اړولی دی؟
د کولاب هوايي ډګر د افغانستان ملي شتمنیو ته په مشخص ډول په څو طریقو زیان اړولی دی، په ځانګړي ډول د طالبانو د لومړۍ او دوهمې دورې پر مهال، چې افغان هوايي ځواک او الوتکې دې ډګر ته انتقال شوې، هغه خسارات په لاندې ډول یادولی شو.
١. د الوتکو او تجهیزاتو ضایع کېدل: د طالبانو په لومړي ځل د واک ته رسېدو پر مهال، ځینې افغان پيلوټان مجبور کړل شول، چې خپلې الوتکې تاجکستان ته ولېږدوي، چې ډېری یې په کولاب هوايي ډګر کې پاتې شوې او د فعاله کارونې وړ نه وې؛ د دې الوتکو تخنیکي پاملرنه او ساتنه په سمه توګه ونهشوه، او په پایله کې یې ډېرې الوتکې زړې شوې یا بېکاره شوې.
٢. د افغانستان هوايي ځواک محدودتیا: د دې الوتکو له لاسه ورکول په لنډ وخت کې د افغانستان دفاعي او هوايي ځواک په جدي ډول کمزوری کړ، ځکه چې الوتکې او د هغوی مهم تجهیزات د هېواد په ځای د بل هېواد په واک کې ول؛ دې کار د ملي دفاعي ځواک ځواکمنتیا او اغېزمنتیا ته مستقیم زیان واړاوه.
٣. د مالي ارزښت ضایع کېدل: الوتکې او پوځي تجهیزات، چې په ډېر لګښت اخیستل شوي وو، تاجکستان کې پاتې شول او ډېر یې بیا افغانستان ته ستانه نه شول؛ دا الوتکې په میلیونونو ډالر ارزښت لرونکي وې، چې افغانستان د خپلو ملي شتمنیو د ضایع کېدو له امله په مالي ډول هم زیانمن شو.
٤. د هوايي ځواک د پیلوټانو او تخنیکي پرسونل بېځایه کېدل: د هوايي ځواک ډېری پیلوټان او مسلکي کاري ځواک، چې تاجکستان ته انتقال شوي وو، له خپلو دندو او روزنیزو پروګرامونو پاتې شول؛ د دې کسانو بې ځایه کېدل د ملي هوايي ځواک د بشري سرچینو له پلوه هم افغانستان ته زیانمن تمام شول.
له ۲۰۲۱ وروسته شر او فساد د خپل شرير پلار په قدم، قدم کېښود او د تاجکستان د کولاب هوايي ډګر یو ځل بیا د هېواد د ملي شتمنيو زېرمتون وګرځېد.
ملي خاینانو یو ځل بیا له افغان هوايي ځواک سره غبن او خیانت وکړ او هېواد ته يې لاندې زیانونه واړول:
١. بیا له لاسه ورکړل شوي الوتکې او تجهیزات: د ۲۰۲۱ کال وروسته، کله چې طالبان بیا واک ته ورسېدل، ځینې افغان پیلوټان او تخنیکي پرسونل، چې له تېرې دورې پاتې وو، د ملي خاینانو له خوا مجبور شول، چې الوتکې بیا له افغانستان څخه وتښتوي.
یو ځل بیا، کولاب هوايي ډګر د یو شمېر افغان الوتکو د پاتې کېدو ځای وګرځېد، چې په پایله کې یې افغانستان یو شمېر پرمختللې الوتکې له لاسه ورکړې.
٢. د تجهیزاتو نیمګړتیا او تخنیکي تاوان: د افغانستان هوايي ځواک ته اړوند ډېری تجهیزات او الوتکې بیا په کولاب کې پاتې شوې او هلته یې د ساتنې لپاره لازمې اسانتیاوې او تخنیکي پاملرنه نشته.
دا حالت، په ځانګړي ډول د عصري تجهیزاتو د تخریب او ضایع کېدو سبب ګرځي او د وخت په تېرېدو سره له منځه ځي، چې د هېواد هوايي ځواک تر مستقیم اغېز لاندې راولي.
٣. مالي او بشري سرچینې ضایع کېدل: په دوهمه دوره کې هم افغان ملي شتمنیو ته په مالي لحاظ زیان واوښت؛ ځکه چې زیاتره الوتکې او وسایل له افغانستان څخه وتښتول شول او د مالي ارزښت په لحاظ بیا تر لاسه نشول.
همداراز، د هوايي ځواک پخواني پیلوټان او مسلکي پرسونل له خپلو دندو او روزنیزو پروګرامونو پاتې شول، چې د افغانستان دفاعي ځواکونو بشري سرچینې یې نورې هم کمزورې کړې.
نو په پایله کې ویلی شو چې په ټوله کې، د طالبانو د دوهمې دورې پر مهال هم د کولاب هوايي ډګر د افغان هوايي ځواک د ملي شتمنیو ضایع کېدو او له هېواد څخه د تخنیکي وسایلو تګ لپاره یو ناوړه ځای وګرځېد، چې په مستقیمه توګه یې د ملي دفاعي ځواکونو ظرفیتونه او اغېزمنتیا ته زیان واړاوه.
د کولاب هوايي ډګر ته د افغان الوتکو او تجهیزاتو انتقال او بیا هلته پاتې کېدل د افغانستان لپاره د ملي شتمنیو له ضایع کېدو او دفاعي ځواکونو د کمزوري کېدو په معنی تمام شو.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.
