په دې وروستیو کې له افغانستانه بهر مېشتې جبهې، ډلې او ټلوالې له سختو خپل منځي اختلافاتو سره مخ دي، چې دې چارې د دوی په منځ کې د انشعاب او پاشل کېدو لړۍ هم چټکه کړې ده. ډېری دغه جبهې، ډلې او ټلوالې په بېلابېلو نومونو د پخوانیو ملېشو او کورنۍ جګړې د قوماندانانو، د بشري حقونو د ناقضینو، قومي، سمتي، مذهبي او ژبنیو ټېکه دارانو، جنګسالارانو او په ځانګړې توګه په تېرو دوه لسیزو کې د افغانستان د اشغال پر مهال د بهرنیو هېوادونو د قراردادیانو له خوا جوړې شوې دي.
دوی په افغانستان کې د تېرې جمهوري دورې له پرځېدو سره سم، بهرنیو هېوادونو ته وتښتېدل او هلته له مېشتېدو سره سم یې بیا د جبهو او ټلوالو بازار ګرم کړ. دغه جبهې یوازې په دې موخه جوړېږي چې په افغانستان کې د وینې بهېدنې ماشین بیا راچالان کړي، نو ځکه هلته له کوربه او نورو هېوادونو بیا – بیا د جګړهییزو پروژو غوښتنې کوي او له دوی غواړي چې که ملاتړ یې وشي، نو په افغانستان کې به يې ګټې ورته خوندي او د دوی په خوښه به هر ډول پروژې ورته پر مخ وړي.
د دغه جبهو او ډلو د اختلاف دلایل ډېر دي، خو ځینې عمده یې چې ډېر روښانه دي؛ لومړی، د دې جوړښتونو بنسټګر په خپل منځ کې شدید فکري اختلافات او ټکرونه لري او آن د یو او بل پر وړاندې یې اوږدې جګړې کړې دي، د یو او بل د ډلو او حزبونو کسان یې وژلي او دغه راز د یو او بل ګټې یې ننګولي دي.
دوهم عمده دلیل یې دا دی، چې دغه ډلې او جبهې د بېلابېلو بهرنیو ادرسونو له خوا حمایه کېږي او د هماغه اړخونو او ادرسونو د ګټو خوندیتوب او پروژو عملي کولو ته کار کوي، هماغه حمایه کوونکي او ملاتړي یې هم بیا په خپل منځ کې ډېر اختلافات او ټکرونه لري.
درېیم دلیل یې دا دی، چې د دوی هر یو یې یوازې پر خپلو شخصي ګټو تمرکز کوي او هڅه یې دا ده چې تر ممکنه بریده او آن تر هغې لا ډېر خپلو شخصي ګټو ته ژمن پاتې شي.
څلورم دلیل یې دا دی چې له ولسونو او خلکو سره ډېر واټن لري، د دوی په منځ کې یې حیثیت صفر دی، ولس ترې متنفر دی، خو هر یو یې بیا د دې دعوه لري چې ګواکې پراخ نفوذ لري، دا چاره هم د دوی په منځ کې په اختلافي موضوع اوښتې ده. ډېر نور دلایل هم شته چې د دوی په منځ کې یې اختلافات اوج ته رسولي او پر یو او بل یې بې باوره کړي دي.
دغه بې باوریو د دوی ترمنځ د وحدت کچه صفر ته رانږدې کړې، هر ځل هڅه کوي چې یو څو کسان سره راټول کړي، خو کله چې د ټکر او اختلاف ټکو ته راورسېږي، نو سمدلاسه سره وپاشل شي او بیا په یوه او بل نوم د راټولېدو هڅه پیل کړي.
دا کیسه اوس مهال تقریباً په یو عادي چارې اوښتې، نږدې هره میاشت دغه ډلې د خپلمنځي اختلاف له وجې سره وپاشل شي او بیا په بل نوم فعالیت پیل کړي، بیا وپاشل شي او بیا د راټولېدو هڅه کوي، ځانونو او جوړښتونو ته یې لوی – لوی نومونه ورکړي، خو دا ټول یې بې ګټې وي او بالاخره د انشعاب لور ته ولاړ شي.
یادؤنه: په هندوکش غږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکش غږ توافق ورسره شرط نه دی.