د شوروي اتحاد د یرغل په وړاندې د افغانانو مقاومت بریالی شو خو هیواد د یوې بلې نا اټکل شوي جګړې په میدان واوښت؛ دا کورنۍ جګړه وه او هغه څوک یې برخوال وو چې د شوروي په وړاندې مقاومت کې یې د اتلانو او غازیانو نومونه ګټلي وو.
دې جګړې په ډیر سرعت سره قومي او سمتي بڼه خپله کړه؛ تاجک د پښتون، پښتون د تاجک، ازبک، هرازه او… قومونه د یو بل په وړاندې ودرېدل؛ هر چا هڅه کوله اقتدار تر لاسه کړي او د واک په ګدۍ کښېني.
د هیواد په جنوب کې یو څو پښتانه د دیني زده کړو طالبان او علماوو دا حالت تر زغم پورته ولید؛ را ولاړ شول خپله سیمه یې له فتنې پاکه کړه خو ژر د هیواد له ګوټ ګوټ څخه ورته د مرستي لپاره لاسونه جګ شول؛ هماغه وو چې په یو منظم خوځښت بدل شول او د طالبانو اسلامي تحریک نوم پرې کېښودل شو.
له دې غورځنګ سره سم یې قومي جوړښت له لاسه ورکړ او د هر قوم او هرې سیمي خلک تر څنګ ودرئدل او بیا په تقریباً ټول هیواد له واک تر لاسه کولو وروسته یې منظم حکومت جوړ کړ.
د کورنۍ جګړې مخکښانو نه زغمل؛ سره راټول شول او په وړاندې یې د مقاومت ائتلاف وکړ؛ دا چې دا مردود مقاومت د شمال په یوه کوچنۍ سیمه کې وو نو د شمال ائتلاف(شمالي ټلواله) نوم یې خپل کړ.
شمالي ټلواله تل په دې هڅه کې وه چې په هیواد کې شر او فساد رامنځته کړي؛ دوی د طالبانو په وړاندې هر هغه کار ته مخه کوله چې د اسلامي امارت نظام یې ننګاوه؛ د خپلو شریرو فعالیتونو په لړ د پردیو جاسوسان شول او ښه په زغرده یې د غلامۍ توقونه په غاړه کړل.
په اوس وخت کې د مقاومت په نوم جبهه چې له آره د شمالي ټلوالي پاتي شونې دي؛ هم هر هغه څه ترسره کوي چې په هیواد کې د شر او فساد سبب ګرځي؛ هڅه کوي د نړیوالو په مرسته یو ځل بیا د افغانستان اشغال ته زمینه برابره کړي.
خو اوس پوښتنه داده چې ولې دوی شر او فساد جوړوي؟
دا پوښتنه ممکن ګڼ ځوابونه ولري چې د هر چا د خپل فکر محصول دي، خو زما د معلوماتو په اساس لاندې څو موارد دي:
١. د قومي او سمتي تعصب:
شمالي ټلواله چې اوسنۍ بڼه یې مقاومت جبهه ده له کلونو راهیسې د قومي او سمتي تعصب په رنځ اخته دي؛ په لومړیو کې د روسانو په اشاره دوی غوښتل چې افغانستان تجزیه کړي خو کله چې د خپلې یادي موخې په وړاندې د ولس د مخالفت قوت ولید نو یې هڅه شروع کړه چې که نور څه نه وي اقتدار باید د دوی په لاس کې وي.
انجنير نظر محمد مطمئن د مجاهدینو خپلمنځې جګړې په کتاب کې د شمالي ټلوالې د مخکیني مشر قسیم فهیم د غږیز پیغام په حواله لیکلي چې د دوی یوازینۍ موخه دا وه چې پښتانه په نا امنۍ کې واچوي او دوی په اقتدار کې معلومه ونډه واخلي؛ هغه وایې چې موږ په یاد کار کې تر ډیره بریالي هم یو.
٢. د پردیو جاسوسي:
شمالي ټلواله د ایجاد له وخته تر دې دمه په بهرني ملاتړ ولاړه ده؛ د دوی هر فعالیت د بهرنیو لخوا تمویلېږي؛ بهرنیان خصوصاً د افغانانو مذهبي مخالفان د افغانستان ستراتیژیکه موقعیت او اهمیت ته په کتلو نه غواړي چې دلته یو منظم، خپلواک، او پراخ بنسټه حکومت شتون ولري، ځکه نو دوی د شر او فساد ډله هڅوي تر څو په افغانستان د باثباتۍ په وړاندې فعالیت ترسره کړي.
٣. د واک تنده:
د شمالي ټلوالې په مشرانو کې د واک لیونۍ تنده موجوده ده؛ همدا د واک تنده وه چې کابل یې د کورنۍ جګړې په ډګر بدل کړ چې تر ډېره د شمالي ټلوالې د موسسینو لخوا ترسره کېده؛ دوی غوښتل په هر حکومت کې د کلیدي پوستونو څښتنان شي.
د طالبانو له لومړني پرمختګ سره مسعود او رباني په دې شرط له هغوی سره د یو ځای کېدو خبره کوله چې په حکومت کې مشترکه ونډه ورکړي؛ له امریکایې یرغل وروسته د حامد کرزي او اشرف غني په حکومتونو کې هم شمالي ټلوالې غټه ونډه درلوده.
پورتنیو مواردو ته په کتلو ویلای شو چې مقاومت جبهه کومه چې د شمالي ټلوالې اوسنۍ بڼه ده، ځکه شر او فساد ته لمن وهي چې قومي او سمتي تعصب په ناروغۍ سربېره د نړیوالو استخباراتو له لوري یاد عمل ته هڅول کېږي، تر څو واک تر لاسه کړي او د پردیو ګټې تأمین کړي.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.