لیکوال: اېمل پښتون
اړینه ده چې وویل شي، په ډېرى روسي رسنيو کې مسعود د يو ستر برجسته شخصیت په ډول انځور شوی و. روسي رسنيو له ده څخه ملي اتل جوړ کړی، په روسي رسنیو کې د مسعود لپاره بېلابېل نومونه او ویاړلي لقبونه كارول شوي او کارېږي، لکه جنرال مسعود، د طالبانو ضد شمالي ټلوالې پوځي مشر، د پنجشیر زمری، د پنجشیر شپږم زمری او داسی نور…
دا خبره ټولو ته څرګنده ده، چې مسعود په ۱۹۸۲ کال ( يانې په شوروي اتحاد کې د اندروپوف د واکمنۍ په لومړيو کې ) کې له شوروي پوځونو سره روغه جوړه وکړه.ده له رباني سره په ګډه د افغانستان د اسلامي جميعت ګوند مشري کوله. دغه ګوند د ۱۹۹۰ یمو کلونو په لومړیو کې اعلان وکړ، چې غواړي د افغانستان په شمال کې يو داسې بېل دولت جوړ کړي، چې پښتني نه وي، يانې پښتانه پکې نه وي.
د ۱۹۸۹ ز کال له افغانستانه د شوروي پوځونو له وتلو وروسته یې، د افغانستان شمال ختیځه سیمه، لکه پروان، تخار، بغلان او بدخشان سیمه تر خپل لاس لاندې وګڼله، د دغې سیمې پلازمېنه يې تالقان وټاکه او هغه یې د “مسعودستان ” په نامه و نوموله، دغې سیمې خپل حکومت، خپلې پیسې او ښه وسله وال پوځ درلود، چې شمېر يې ٦٠ شپېتو زرو ته رسېده.پر ۱۹۹۲ ز کال د مسعود او دوستم ځواکونو کابل ونيو، د نجيب الله حکومت یی را و پرزاوه، او مسعود د دفاع وزیر شو.
په همدغه وخت کې يې له ګلبدين حکمتيار سره، چې دا مهال کابل ته نږدې ځای پرځای و، مخامختيا او ډغرې پيل شوې.د ۱۹۹۴ ز کال په جنوري کې گلبدین حکمتیار له دوستم سره یو ځای په یوه اتحاد کې، پر کابل باندې واک و ځواک ته د رسېدو په خاطر له احمد شاه مسعود سره پوځي جګړه ییزه مخامختیا پیل کړه چې په پایله کې یې لسګونه زره افغانان ووژل شول.
ټولو افغانانو ته څرګنده ده، چې د دغې جګړې او په هغې کې د لسګونه زرو افغانانو د وژنې پړه نه يوازې د نورو، بلکې د احمدشاه مسعود پر غاړه هم ده.وروسته له هغه کله چې پر ۱۹۹۶ ز کال په افغانستان کې مرکزي واکمني د طالبانو لاس ته ورغله”مسعودستان” بیا په پښو ودرېد او د شمالي ټلوالې په تشکیل کې شامل شو.
د شمالي ټلوالې مشري احمد شاه مسعود په خپل لاس کې واخیسته. دا خبره هم د روسي سرچينو مبالغه ده، په شمالي ټلواله کې داسې مشران هم وو، چې د احمد شاه مسعود مشري یې کورت نه منله، دغه ټلواله د څو ډګري خپلواکو یا نیمه خپلواکو جهادي بولندويانو يو اتحاد ته ورته کوم څه وو.د افغانستان په معاصر تاريخ کې د هغه څهرو له کتاره یوه څهره چې زموږ د وياړلي تاريخ پاڼې پرې شرمېږي، بېله شکه یوه دغسې څېره د احمدشاه مسعود ده.
نوموړی په افغانستان کې د قومي او ژبنۍ تفرقې او کرکې مؤسس او قهرمان دی، له همدې امله يې ټول افغانان د افغانستان د ملي خاین په توګه پېژني. مسعود پر افغانستان باندې د پخواني شوروي اتحاد د يرغل او د افغانانو د مقاومت پر کلونو له شورویانو سره روغه جوړه وکړه، او له هغوی سره يې پټه دوستي ټینګه کړه، مسعود یو داسې پټ پلان درلود، چې د روسانو او ایرانیانو په مرسته د افغانستان په شمال کې د ” مسعودستان” په نامه یو داسې تاجک ژبی دولت جوړ کړي، چې پښتانه پکې نه وي او غوښتل یې په دې ډول افغانستان دوه ټوټې او کمزوری کړي. خو د خدای فضل وو چې په دې پلان کې کامیاب نشو.