ليکوال عبدالله زاهد
خبر:
پرون، د اکتوبر په لومړۍ نیټه، ایران د اسرائیلو پر وړاندې د توغندیو یو ستر برید ترسره کړ؛ دا برید د حزب الله د مشر حسن نصرالله د وژلو په غبرګون کې ترسره شو؛ چې د اسرائیلو په یوه هوايي برید کې وژل شوی وو.
ایران د دې برید په ترڅ کې ادعا وکړه چې هدف یې د اسرائیلو د نظامي تاسیساتو پر وړاندې د ځواب ورکولو لپاره وو؛ د ایران اسلامي انقلابي ګارد هم ویلي چې دا برید د «مهم نظامي هدفونو» پر وړاندې دی؛ که اسرائیل په غبرګون کې برید وکړي؛ نو دا به د ایران له طرفه پر اسرائیلو د “خورا شدیدو حملو” لامل شي.
تبصره:
د ایران او اسرائیلو ترمنځ دښمني د څو لسیزو راهیسې روانه ده؛ چې د سیمې پیچلي تاریخي، سیاسي، او مذهبي مسایل پکې شامل دي؛ د ۱۹۴۸ کال له پېل نه، کله چې اسراییلو د فلسطینیانو په خاوره کې د غرب په مرسته خپل دولت جوړ کړ، د فلسطینیانو د حقونو د نقض او ځمکو د ضبط لړۍ پیل شوه.
اسرائیل د فلسطینیانو پر وړاندې ظالمانه نظامي اقدامونه ترسره کړل، چې له دې امله په سیمه کې د خفګان او دښمنۍ احساسات لا زیات شول؛ په دې منځ کې، ایران د یهودي دولت پر وړاندې سخت دریځ غوره کړ؛ چې د اسلامي نړۍ د یوې مهمې قوماندې په توګه د فلسطینیانو ملاتړ کوي.
په ۱۹۷۹ کې د ایران اسلامي انقلاب یو مهم بدلون راوست؛ له انقلاب وروسته ایران د اسلامي جمهوریت په توګه تاسیس شو، نوی ایراني حکومت د اسرائیلو د نیواک پر ضد سخت دریځ ونیوه؛ امام خمیني د ایران انقلابي مشر، اسرائیل «صهیونیستي رژیم» وباله او هغه یې د اسلامي نړۍ دښمن وګاڼه.
اسرائیلو د غزې تړانګې، لویدیځه تراړه، او نورو فلسطینی سیمو په وړاندې نظامي عملیاتو ته دوام ورکړ. ددې جګړې اصلی لاملونه د اسرائيلو له طرفه د فلسطينيانو د ځمکې په زور غصب کول، مذهبي او سیاسی اختلافات، او د بشري حقونو څخه د اسراييلو سرغړونه ده.
د اسرائیلو د وحشتونو په وړاندې، ایران د فلسطینیانو او لبنان د مسلمانانو د دفاع لپاره پر اسرائیلو برید کولو ته اړ شوی دی؛ په داسې حال کې چې اسرائیلو د فلسطینیانو پر وړاندې وحشیانه بریدونه ترسره کوي او له څو مياشتو څخه يې د مسلمانانو قتل عام شروع کړی؛ سپين ږيری، ماشوم، زنانه يې نه ګوري بس له يوه مخه مظلوم فلسطينيان قتل عام کوي.
ټوله نړۍ د دې ظلمونو په وړاندې خاموشه ده؛ دا وضعیت ایران ته دا زمینه برابره کړه چې د مسلمانانو ملاتړ وکړي او د هغوی په حق کې غږ پورته کړي، ترڅو د اسرائيلو د ظالمانه اقداماتو مخه ونیسي.
د ایران او اسرائیلو ترمنځ نږدې جګړې اکثراً په نیابتي جګړو کې ښکاره شوي دي؛ ایران په سیمه کې د حماس، حزبالله، او نورو اسلامي ډلو ملاتړ کوي چې د اسرائیلو پر ضد جنګیږي.
په ۲۰۰۶ کې د اسرائیلو او حزبالله ترمنځ جګړه؛ چې په لبنان کې ترسره شوه، د ایران او اسرائیلو ترمنځ د نیابتي جګړې یوه څرګنده بېلګه وه؛ په همدې ډول، ایران په فلسطین کې د حماس مالي او نظامي ملاتړ کوي، چې پر اسرائیلو توغندي توغوي.
په وروستیو کلونو کې، د ایران او اسرائیلو ترمنځ لوی تاوتریخوالی د ایران د اټومي پروګرام له امله زیات شوی؛ اسرائیل ایران د خپلو اټومي وسلو جوړولو په هڅه تورنوي او هڅه کوي چې د ایران اټومي پروګرام محدود کړي؛ اسرائیلو څو ځله په ایران کې پر اټومي تاسیساتو بریدونه کړي دي؛ چې په ځواب کې ایران پر اسرائیلو د خپلو نیابتي ډلو له لارې بریدونه کړي دي.
امریکا، ناټو او غربي هېوادونه به څه وکړي؟
امریکا د اسرائیلو کلک ملګری دی او ښایي اسرائیلو ته پوځي او ډیپلوماتیک ملاتړ ورکړي، ناټو به تر هغه وخته اقدام ونه کړي؛ ترڅو چې جګړه اروپایي او نړیوال امنیت ته مستقیم ګواښ ونه کړي؛ خو که جګړه پراخه شي؛ نو امکان شته چې امریکا او ناټو په دې جګړه کې ژور ښکیل شي.
که څه هم د درېیم نړیوال جنګ احتمال ډېر کم دی، خو که دا جګړه په پراخه کچه دوام وکړي او نور هېوادونه لکه روسیه او چین پکې ښکیل شي، نو د نړیوالې جګړې ویره شته.
د اوس لپاره دا جګړه سیمهيیزه ده؛ خو د نړۍ لوی قوتونه د دې هڅه کوي چې جګړه کابو کړي او د پراخېدو مخه یې ونیسي.
پایله:
د ایران او اسرائیلو ترمنځ جګړه د لسګونو کلونو تاوتریخوالي، سیاسي اختلافاتو او د اسرائيلو د صهيونيستي رژيم د وحشتونو پایله ده؛ دا جګړه په سیمه کې بشري ناورینونو ته لار هواروي، او که نړیوال قوتونه لاس په کار نه شي، ښایي جګړه لا پسې پراخه شي.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.
