یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.
په وروستیو درې کلونو کې چې کابل کې نوی حکومت جوړ شوی، له نورې نړۍ سره یې ورځ تر بلې اړیکې د رغېدو او پراخېدو په حال کې دي؛ افغان حکومت د منځنۍ اسیا هیوادونو، چین او روسیې په ګډون له ګڼو هیوادونو سره سیاسي او اقتصادي اړیکې جوړې کړي او د لا ډیر پرمختګ په حال کې دي.
د افغانستان نوي حکومت د منځنۍ اسیا له هیوادونو سره پیاوړې اړیکې جوړې کړې؛ دا اړیکې تر دې کچې لوړې شوي چې څو ورځې وړاندې په لومړي ځل د ازبکستان لومړی وزیر کابل ته راغی او کابل ته یې د اړیکو د لا ښه کېدو ډاډ ورکړ؛ په منځنۍ اسیا کې له ازبکستان او ترکمنستان سره د افغان حکومت اړیکې له نورو ډیرې ښې دي؛ د ټاپي او ټاپ پروژو عملي چارې د پیلېدو په درشل کې دي.
په منځنۍ اسیا کې د شر او فساد ډلې لوی ملاتړي تاجکستان هم له طالبانو سره د اړیکو د ښه کېدو نښې ورکړي او ویل کېږي چې د طالبانو او تاجکستان تر منځ د پردې تر شا خبرې شوي دي.
دغه راز، د افغانستان اړیکې له ختیځ ګاونډي چین سره ډیرې نږدې دي؛ وروستی لوی پرمختګ د چین له لوري د مس عینک د لویې پروژې بیا پیل وو، چین اوسمهال په افغانستان کې په اقتصادي برخه کې ډیر مهم رول لوبوي؛ له ایران او روسیې سره هم د افغانستان اړیکې عادي دي او پام وړ ستونزې او خنډونه نه لري.
خو بلې خوا، د افغانستان جنوب کې پروت پاکستان بیا په وروستیو دریو کلونو کې د افغانستان په اړه خپلې پالیسۍ کې ډیر بدلون راوستلی دی.
واک ته د طالبانو د رسېدو لومړیو کې ډیرو خلکو دا ګومان کاوه چې د دواړو لورو تر منځ به اړیکې ډیرې نږدې وي، خو ښکاري چې پاکستان خپل دغه مهم ګاونډی له پامه غورځولی او دښمنانه پالیسي یې غوره کړې ده.
د دواړو هیوادونو تر منځ سوداګري د پاکستان د سختې ترانسپورتي پالیسۍ له امله ډېره کمه شوې ده؛ هغه سوداګري چې اووه کاله مخکې څه باندې دوه میلیارده ډالرو ته رسېده، اوس تر یو میلیارد ډالرو څخه هم راټیټه شوې ده.
پاکستان د دې پر ځای چې د کرښې هاخوا پښتنو سوداګرو ته اسانتیا رامنځته کړي، برعکس ستونزې یې ایجادې کړي دي.
افغانستان کې د پاکستان پخواني سفیر روستم شاه مومند عرب نیوز ته لیکلي چې د پاکستان له لوري د ویزې پالیسۍ پلي کولو دوه اړخیزه سوداګري اغېزمنه کړې ده.
پاکستانی لوری په تورخم او چمن کې د سوداګریزو موټرو کارونه په ځنډ خلاصوي چې له امله یې بار موټر څو ورځې ولاړ وي، چې دې کار هم دوه اړخیزه سوداګري ډېره اغېزمنه کړې ده؛ مومند وایي: د افغانستان په توکو د پاکستان درنده مالیه د سوداګرۍ د کمېدو بل اساسي لامل دی.
په داسې حال کې چې افغان حکومت په وروستیو درې کلونو کې له نورو ګاونډیانو سره خورا ښه روابط ایجاد کړي او مقابل لوري هم ښه نیت څرګند کړی او په دوه اړخیزه همغږۍ یې چارې پر مخ وړي.
پاکستان د خپلو ناسمو پالیسیو له مخې له افغانستان سره سوداګرۍ ته زیان اړولی دی چې له امله یې د کرښې دواړو خواوو ته پروت ولس ته زیان رسېدلی دی.
پاکستاني حکومت ته په کار ده چې سوداګریزې اړیکې او همکارۍ د سیاست قرباني نه کړي، ځکه د سوداګریزو اړیکو ښه کېدو سره د کرښې په اوږدو کې پروت ولس ګټه کوي او دا نېغ په امنیتي او سیاسي وضعیت مثبت اغېز کولی شي.