محمد محقق د عبدالعلي مزاري په مشرۍ د وحدت ګوند غړی ؤ؛ نوموړی د جبل سراج د تړون برخه هم و، په کوم کې چې احمد شاه مسعود، عبدالرشید دوستم او د وحدت ګوند په استازولۍ محمد محقق برخه لرل. د جبل سراج تړون د نظار شورا، د دوستم په مشرۍ د جنبش ګوند او د محقق په مشرۍ د وحدت ګوند تر منځ یو ګډ ائتلاف و چې د ډاکټر نجیب الله د رژیم له سقوط وروسته رامنځ ته شو.
د جبل سراج درې اړخیز تړون د ستم ملي په نامه یو ګډه قوه تشکیل کړه، ستم ملي د دریو اړخونو هغه فکر و چې؛ افغان ولس یې د ستمګرو(ظالمانو) او ستم لیدلو(مظلومانو) په ډلو ووېشل، دې ډلو پښتانه ظالمان او ستمګر یاد کړل او غیر پښتانه یې ستم لیدلي یا مظلومان یاد کړل.
خو بیا چې کله د تنظیمي اړ او دوړ په نتیجه کې جنګسالارانو د ډاکټر نجیب الله رژیم رانسکور کړ او دوی کابل ته ننوتل، د جبل سراج تړون په خپل ځای پاتې نشو او ډېر ژر هزاره ګان (د وحدت ګوند جنګیالي) او د نظار شورا سره لاس او ګرېوان شول.
افغانستان د تنظیمي جنګونو او اختناق په دوزخ بدل شو، د کابل افشار یو ډارونکی انځور خپل کړ، په افغانانو هره نادوده وشوه، رقص مُرده، مېخ کوبي، په زانګو کې د ماشومانو دوه ټوټې کول، د قومي، سمتي او ژبني توکمونو قتل عام هغه تراژیدي وه، چې تر اوسه یې د افغانانو د خولې خوند تریخ کړی دی.
د دې لویي غمیزې په لیدو مؤمن او مجاهد ولس له کندهار او نورو ولایتونو د شر او فساد په وړاندې مبارزه پیل کړه او ډیري سیمې یې له قاتلانو، غاصبینو، انساني قصابانو او غلو څخه پاکي کړې. تر لږ وخته د شر او فساد لارویان د افغانستان له ډیرو سیمو تښتېدلي وو، تر هغې چې د امریکا په مشرۍ د ناټو ټلوالې یو ځل بیا هماغه قاتلان منسجم او پر افغان ولس یې مسلط کړل، خو له دوه لسیزو ناکامې حکومتولۍ وروسته دغه جنایت کاران بیا وتښتېدل.
په تېرو دریو کلونو کې د شر او فساد لارویانو بېلابېل سیاسي جوړښتونه رامنځ ته کړل، مګر دوه جنګسالاران او مفسدان پر یوه نظر نشي ور ټولېدلای. د دوی ناستې او ائتلافونه یو په بل پسې سقوط کېږي، لږه موده وړاندې د شر او فساد عاملینو د افغانستان ژغورنې تر عنوان لاندې یوه بله ډله هم رامنځته کړه؛ محقق یې هم غړیتوب لري.
محقق په دې وروستیو کې ویلي، چې له طالبانو غواړي تر څو له دوی سره خبرو ته کښېني، د نه کښېناستو په صورت کې به دوی له طالبانو سره وسلواله جګړه پیل کړي. خو زلمي خلیلزاد بیا د جنګسالارانو دا خوبونه په اوبو لاهو کړي او وايي، چې پخواني جنګسالاران به بیا هیڅکله په افغانستان کې د هیڅ نظام برخه نه شي. ډونالډ ټرمپ هم ویلي، چې دوی نه غواړي بیا د افغانستان کورنيو چارو ته لاس وغځوي، هغه له اوسنۍ سولې ملاتړ څرګند کړی او ویلي یې دي، چې نه غواړي په افغانستان کې نظامي مداخله وکړي.
یادؤنه: په هندوکش غږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکش غږ توافق ورسره شرط نه دی.