د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت ویاند عبدالقهار بلخي ویلي چې ترکمنستان په عشق اباد کې د افغان سفارت له پاره فضل محمد صابر د نوي شارزدافیر په توګه منلی دی.
ترکمنستان د طالبانو له لوري د کابل له نیولو وړاندې هم له طالبانو سره ښې اړیکې درلودې او کله چې طالبان واک ته ورسیدل، نو د ترکمنستان د بهرنیو چارو وزیر رشید میردوف یو له هغو لومړنیو کسانو څخه چې کابل ته یې سفر وکړ.
ترکمنستان په ۲۰۲۲ کال کې عشق اباد کې افغان سفارت طالبانو ته سپارلی و، خو اوس فضل محمد صابر لومړنی لوړ پوړی افغان دیپلومات شو چې د سفارت کنټرول یې ترلاسه کړ.
ترکمنستان د منځنۍ اسیا له هغو هیوادونو څخه دی چې د “مثبتې بې طرفۍ” او سوداګریزو اړیکو جوړولو پالیسي یې غوره کړې ده.
ترکمنستان پریمانه طبیعي سرچینې لري او هند او پاکستان د ترکمنستان دغو سرچینو ته اړتیا لري.
ټاپي TAPI (ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، هند) هغه پروژه ده چې د ترکمنستان ګاز د افغانستان له لارې پاکستان او بیا هند ته لیږدوي.
دغه پروژه چې له افغانستان څخه تیریږي، افغانستان نه یوازې د کال ۵۰۰ میلیونه متره مکعب ګاز ترلاسه کوي، بلکې هر کال به د ټرانزټ ۴۰۰ میلیونه ډالر فیس هم ترلاسه کوي؛ دغه راز، زرګونه افغانان به هم په دغه پروژه کې په دنده بوخت وي.
بله هغه پروژه چې د افغانستان له خاورې تیریږي او افغانستان ترې ګټه ترلاسه کوي د ټاپ TAP پروژه ده؛ د ټاپ (ترکمنستان، افغانستان، پاکستان) پروژې له لارې د ترکمنستان بریښنا پاکستان ته لیږدول کیږي؛ د ټاپ پروژې له درکه افغانستان بریښنا ترلاسه کوي، هر کال به د ټرانزټ سل میلیونه ډالر فیس اخلي او زرګونه افغانان به په کې په کار بوخت وي.
پورته دوه هغه پروژې دي چې د ښکیلو هیوادونو تر منځ پرې هوکړه شوې ده، خو تر اوسه یې په افغانستان کې عملي چارې پیل شوې نه دي؛ د دغو پروژو عملي کیدل د افغانستان ثبات او همکارۍ پورې اړه لري.
ترکمنستان هڅه کوي چې د دغو پروژو د عملي کیدو له پاره ځان نور هم افغانستان ته نږدې کړي او هغه پروژې چې مخکې پرې هوکړه شوې او د ځینو ستونزو له امله پیل شوې نه وې، اوس یې د افغانستان په همکارۍ عملي چارې پیل کړي.
په عشق اباد کې د افغان شارزدافیر منل د همدې له پاره دي، څو دواړه حکومتونه د یادو پروژو د عملي کیدو په اړه له نږدې کار وکړي؛ افغانستان له دغو پروژو ډیره اقتصادي ګټه ترلاسه کوي؛ نه یوازې اقتصادي ګټه بلکې ورسره د افغانستان سیاسي ثبات هم تر ډیره بریده تضمینیږي.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.
