په افغانستان کې د پرځېدلي جمهوريت پر مهال، حاکميت يو جزيروي شکل درلود، هر زورواکي او لوړ رتبه چارواکي خپل ځانته حاکميت درلود او خپله حکمراني يې کوله، تر دې چې د لارو پر سر پوستو او هرې حوزې د مرکزي حکومت او قانون پروا نه لرله، څه یې چې زړه غوښتل د حکومت له ادرسه یې تر سره کول.
همداراز د جمهوري حکومت پر مهال قومي، ژبني او سمتي اختلافات تر دې حده رسېدلي وو، چې د پېژندپاڼو ورکړه د افغان کلمې پر سر د اختلاف له امله څو میاشتې وځنډېدله، د یوې لوحې ښکته کولو له امله به پوهتون رخصت او لاریونونه به را وتل.
خو کله چې طالبان بیاځلې واک ته ورسېدل او ویې وکولای شول چې د شر او فساد د لارویانو دې دسیسې ته د پای ټکی کېږدي، د واک جزیرې ختمې او وروسته د څه باندې څلورو لسیزو هېواد د یو مرکزي حکومت تر کنټرول او ادارې لاندې راولي.
د شر خوښوونکو د حکومت پر مهال هر ځای پاټک بازي وه له خلکو سره به زور او زياتى کېده، سمت بازي او قوم پرستي وه؛ هر چا د خپلو شخصي ګټو لپاره حکومت کاوه، د خپل نوم او عزت لپاره يې د نورو بې وسه هیوادوالو پر عزت باندې لوبې وکړې او تل يې ورته په ټيټه سترګه کتل.
هيڅ يو هيوادوال وروسته له ماښام څخه يو ځای څخه بل ځای ته تګ او راتګ نه شو کولای، ځکه په هر ځای کې به غلو وجود درلود او په ځينو ځايونو کې دولتي چارواکو څوک نه پرېښودل پر عام خلکو به يې ټکان کول او يا به يې باج ور څخه اخيست.
د يو ولايت څخه بل ولايت ته سفر ډير ستونزمن ؤ، جمهوريت په افغانستان کې يو څه محدوده ساحه تر خپل حاکميت لاندې راوستې وه او هلته يې خپل راج چلاوه.
د طالبانو په راتګ سره هر څه ختم او د پای ټکی ورته کېښودل شو، سمت بازي او قوم پرستي له منځه ولاړه، د واک جزيرې له منځه ولاړې، په ټول هيواد کې حاکميت منځته راغی، يوه لويشت ځمکه هم داسې نشته چې هلته د اسلامي امارت حاکميت نه وي.
په افغانستان کې چې کله د طالبانو حکومت حاکم شوی ټول هغه زور واکانو له زورواکي څخه لاس واخيست او د هيوادوالو ځورول يې هم پرېښود، په لار د باروړونکو موټرو تګ را تګ کې چې کومې امنيتي ستونزې وې له منځه ولاړې او ټولې هغه ځمکې اسلامي امارت تر خپل حاکميت لاندې راوستلې پر کومه به چې د جمهوريت زورواکو په هيوادوالو زورواکي کوله.
طالبانو د عدل او انصاف فضا رامنځته کړه، مجبوره او کمزوري يې د خپل حاکميت تر چتر لاندې په ډيره مهربانۍ سره راټول کړل او هغه حقوق یې ورته ور کړل چې کوم څه ورته په قرآن او حديث کې ور کړل شوي وو؛ طالبانو دا ثابته کړه چې د افغانستان يوه لويشت خاوره هم زموږ د حاکميت څخه د باندې نه ده.
یادؤنه: په هندوکشغږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکشغږ توافق ورسره شرط نه دی.
