په افغانستان کې د قومي، سمتي، ژبني او نورو تعصباتو د پیدا کولو لپاره غرب او د هغوی متحدینو خپل روزل شوي خلک پر دې خاوره حاکمان کړي وو، هغوی هم ښه په اخلاص د دې خاورې د بربادۍ لپاره کار وکړ/کوي.
د افغانستان تېر څلوېښت کلن تاریخ ته په کتو، یوه نقطه ډېره ښه څرګنده ده چې، د غرب او ټولو هغه استخباراتي سازمانونو اتباع چې د افغانستان د ویجاړۍ او بربادۍ لپاره ګمارل شوي وو، ټول بُغات او د شر او فساد لارویان وه.
امریکا اوس له سخت حالته تېرېږي، د یوکراین او منځني ختيځ کړکېچونه، په نړۍ کې د دوی د واک ساحه راتنګېدل، په سیمه کې د چین او روسیې قوي کېدل، له افغانستان څخه د امریکا او د هغوی د متحدینو ویستل؛ په سیمه کې یې د استخباراتي کارمندانو کمښت او نور د دې لامل شوي چې امریکا له رواني تزلزل سره مخ کړي او تمرکز ته یې زیان ورسوي.
د امریکا د کانګریس غړي “ټېم برچیت” امر الله صالح د افغانستان د راتلونکي په اړه خبرو په موخه واشنګټن ته دعوت کړی او د طالبانو واکمني یې د امریکا لپاره ګواښ ګڼلې ده. امر الله صالح د “سي آی اې” مخکینی جاسوس او کارمند و، د خپل ماموریت په موده کې، روسیې ته د جاسوسۍ تورونو برسېره یې امریکا ته ډېرې لاسته راوړنې لرلې، خو بیا هم د امریکا تکیه ځکه پرې ډېره نه کېده/کېږي، چې نوموړی د سودا لپاره اماده سړی دی، د پیسو او شخصي ګټو په وړاندې د هر چا لپاره، هر وخت چمتو دی چې کار وکړي.
امر الله صالح په ۱۹۹۷م کې د احمدشاه مسعود له خوا د تاجکستان په مرکز دوشنبه ښار کې د شمالي ټلوالې د نړیوالو اړیکو دفتر ته ور پېژندل شو. نوموړی هلته له بشري سازمانونو د همغږۍ او بهرنیو استخباراتي سازمانونو سره د اړیکو لپاره کار کاوه. هغه په دې موده کې د روسیې او فرانسې د استخباراتو تر څنګ له سي آی اې سره هم په پټو اړیکو تورن و او ویل کېده، چې د احمد شاه مسعود په اړه یې سي آی اې ته مهم معلومات ورکول.
د دې ټولو خدمتونو او مرستو سره – سره امریکا صالح استفاده کړ او په د جمهوریت په وروستيو کې یې یوازې پرېښود. امر الله صالح د پرځېدلي جمهوریت په وروستیو کلونو کې ویل، چې “امریکا د خپلې ګټې لپاره له هر چا کار اخلي او بیا یې پرېږدي، چې باید هیڅ باور پرې ونشي”.
امریکا ته د امر الله صالح بلنه ښايي د نوې لوبې پیل وي، خو هغه مهال یې امریکا ته ګټه رسولای شوای، کله چې یې د افغانستان په جغرافیه کې څو فیصده حاکمیت لرلای؛ خو اوس له افغانستان څخه د شر او فساد فرار او په بهر کې د دوی ژور خپل منځي مخالفتونه د دې لامل شوي، چې دا ډله د یو او بل پر وړاندې ودرېږي او مخالفتونه وټوکوي.
امریکا ته د امر الله صالح ورغوښتل په خپله د شر او فساد ډلې تر منځ بې باوري او مخالفتونه لا ډېرولای شي، ځکه د شر او فساد ډلې مشر احمد مسعود، ځان د دغه ډلې د مؤسس احمد شاه مسعود ځای ناستی ګڼي، خو د احمد مسعود پر ځای، له ده جلا شوی امر الله صالح ور بلل کېږي. دا به د دې لامل شي، چې د یو او بل د له منځه وړلو لپاره به له هیڅ ډول هڅو درېغ ونکړي.
امریکا دغه راز هڅه کوي، چې د امر الله صالح په ورغوښتلو ځان ته د اوړو پوزه جوړه کړي، په داسې حال کې چې امریکا په افغانستان کې له سختو بدو پېښو او تجربو سره مخ شوې، چې هرکله به یې یاد لري. په امریکا کې نوی جوړېدونکی حکومت اوس د خپل منځي رقابتونو لپاره د خلکو په سترګو کې خاورې شیندي او په دې سره غواړي د ټرمپ او بایډن د تېرو ناکامو دورو جبیره اداء کړي.
یادؤنه: په هندوکش غږ کې نشر شوې لیکنې، مقالې او تبصرې یواځې د لیکوالانو نظر څرګندوي، د هندوکش غږ توافق ورسره شرط نه دی.
