محمد فیصل
امریکایي فارن افیرز مجلې د افغانستان په اړه د “امریکا نه شي کولی طالبان منزوي کړي” تر سرلیک لاندې یوه مقاله خپره کړې او په کې له افغان حکومت سره د سیمې د هیوادونو د اړیکو پر عادي کیدو بحث شوی دی.
د روان کال جنوري کې د چین ولسمشر ژی جینګ پینګ په بیجنګ کې د اسلامي امارت د سفیر بلال کریمي باور لیک ومانه.
سره له دې چې د چین دغه ګام رسمي رسمیت پیژندنه نه وه، خو د چین له لوري له طالبانو سره د اړیکو زیاتیدل د امریکا د هغه دریځ له پاره لوی چیلنج و چې هیوادونه له طالبانو سره د اړیکو له عادي کیدو منع کوي.
چین باور لري چې افغانستان باید له نړیوالې ټولنې څخه بهر پاتې نه شي.
امریکا په وروستیو دوه نیمو کلونو کې له طالبانو د بشر حقونو په ځانګړي ډول د ښځو حقونو، ترهګرۍ ضد مبارزې او ټولشموله حکومت غوښتنې کړي دي، خو افغان حکومت ډیری مسایل خپل کورني مسایل ګڼلي او فشارونو ته یې غاړه ایښې نه ده.
طالبان نړیوال فشارونه د افغانستان د حاکمیت نقض بولي.د امریکا د فکر برعکس چین له افغان حکومت سره د یوه منفور رژیم په څیر چلند نه کوي.
دغه راز، د سیمې د ډیرو هیوادونو اړیکې له طالبانو د رغیدو په حال کې دي.په تیره جنورۍ کې د چین، روسیې او ایران په ګډون د سیمې ځینو هیوادونو په کابل کې یو کنفرانس کې ګډون وکړ چې کوربه یې افغان حکومت و.
د چین له لوري د افغان حکومت سفیر منلو د طالبانو له پاره نوې لاره خلاصه کړه او اذربایجان، قزاقستان او ان هند له افغان حکومت سره د اړیکو عادي کیدلو لور ته ولاړل.
د افغان حکومت نه رسمیت پیژندنه نور د امریکا له پاره کار نه ورکوي او امریکا باید د خپلو موخو او پر طالبانو د اغیز له پاره نورې لارې وګوري.
په تیره فبرورۍ کې د ملګرو ملتونو له لوري جوړ شوي کنفرانس کې هڅه کېده چې له افغانستان سره د تعامل په اړه یو نړیوال دریځ رامنځته کړي، خو له دې کنفرانس وړاندې د چین له لوري د طالبانو د سفیر منلو د ملګرو ملتونو هڅه پیچلې کړه.
مقاله وایي، د چین له لوري د افغان سفیر له منلو وړاندې چین کابل ته خپل سفیر لیږلی و.
له طالبانو سره د چین دغه وړ تعامل تر اوسه په بهرنۍ پالیسۍ کې د طالبانو تر ټولو لویه لاسته راوړنه ده.
اوس په کابل کې اتلس سفارتونه فعال دي او طالبانو په بهر کې د ډیرو سفارتونو کنټرول ترلاسه کړی دی.دا د طالبانو د تیر حکومت بیخي برعکس کار دی.
هغه مهال له دریو هیوادونو پرته بل هیواد له طالبانو سره اړیکې نه درلودې او سفارتونه تړلي وو.
طالبانو اوس د لرې ګاونډي اذربایجان په ګډون له مختلفو ګاونډیانو سره اقتصادي اړیکې پراخه کړي.
سیمه ییز قدرت هند هم په ۲۰۲۲ کال کې په کابل کې خپل سفارت پرانیست او په ۲۰۲۳ کال کې یې طالبانو ته د ډیلي سفارت د کنټرول ترلاسه کولو اجازه ورکړه.
د ۲۰۲۴ لومړیو پورې په سیمه کې تقریباً د افغانستان هر ګاونډي له افغان حکومت سره اړیکې عادي کړي دي.
